W czasach, kiedy wraz ze wzrostem liczby osób wykonujących klasyczne zawody prawnicze (adwokat, radca prawny, notariusz, prokurator, sędzia) konkurencja na rynku usług prawnych rośnie z roku na rok, warto zastanowić się nad tym, czy dla przyszłych adeptów sztuki prawniczej istnieją inne możliwości ukształtowania ścieżki zawodowej, wszakże nadal związane ze świadczeniem usług prawnych. Już sam tytuł artykułu wskazuje na jedną z takich możliwości, w dalszej jego części postaram się przedstawić zawód doradcy podatkowego oraz warunki jego wykonywania.

Prawne ramy funkcjonowania zawodu doradcy podatkowego w Polsce określiła ustawa z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2008 r. Nr 73, poz. 443 ze zm.). Zawód doradcy podatkowego, podobnie jak zawód radcy prawnego czy biegłego rewidenta, jest wolnym zawodem zaufania publicznego i polega na świadczeniu usług doradztwa podatkowego. Zgodnie z ustawą o doradztwie podatkowym czynności doradztwa podatkowego obejmują udzielanie porad, opinii i wyjaśnień z zakresu obowiązków podatkowych, prowadzenie ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie pomocy w tym zakresie, jak również sporządzanie zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie pomocy w tym zakresie na rzecz podatników, płatników, inkasentów, osób trzecich odpowiedzialnych za zobowiązania podatnika i następców prawnych podatnika. Co więcej, doradca podatkowy może być również pełnomocnikiem ww. osób w postępowaniu przed organami podatkowymi oraz w zakresie sądowej kontroli decyzji administracyjnych w sprawach dotyczących obowiązków podatkowych. Mogą to być więc czynności prowadzące do optymalizacji obciążeń podatkowych indywidualnie oznaczonego podmiotu w legalny sposób, przy wykorzystaniu zwolnień, ulg, wszelkich innych preferencji podatkowych, a także wybór korzystnej podatkowo formy prowadzenia działalności gospodarczej.

Warto podkreślić, że zawodowe wykonywanie powyższych czynności, zastrzeżone jest wyłącznie dla podmiotów uprawnionych w rozumieniu ustawy. Są nimi:

1. osoby fizyczne wpisane na listę doradców podatkowych;
2. adwokaci i radcowie prawni;
3. biegli rewidenci, z wyłączeniem czynności, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 4 ustawy;
4. inne podmioty wymienione w art. 4 ustawy.

Aby dana osoba mogła zostać doradcą podatkowym musi ona spełnić łącznie następujące warunki: mieć pełną zdolność do czynności prawnych, korzystać z pełni praw publicznych, być nieskazitelnego charakteru i swoim dotychczasowym postępowaniem dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu doradcy podatkowego, posiadać wyższe wykształcenie, odbyć w Polsce dwuletnią praktykę zawodową, złożyć z wynikiem pozytywnym egzamin na doradcę podatkowego przed Państwową Komisją Egzaminacyjną ds. Doradztwa Podatkowego oraz wystąpić z wnioskiem o wpis na listę doradców podatkowych. Egzamin na doradcę podatkowego składa się z dwóch części: pisemnej i ustnej, jego koszt wynosi 900 zł. Warunkiem dopuszczenia do części ustnej jest zdanie z wynikiem pozytywnym części pisemnej egzaminu. Egzamin jest sprawdzianem teoretycznego i praktycznego przygotowania kandydatów na doradców podatkowych z następujących dziedzin: 

1. źródła prawa i wykładnia prawa;
2. analiza podatkowa;
3. podstawy międzynarodowego oraz wspólnotowego prawa podatkowego;
4. materialne prawo podatkowe;
5. postępowanie przed organami administracji publicznej i sądami administracyjnymi oraz postępowanie egzekucyjne w administracji;
6. międzynarodowe, wspólnotowe i krajowe prawo celne;
7. prawo dewizowe;
8. prawo karne skarbowe;
9. organizacja i funkcjonowanie administracji podatkowej i kontrola skarbowa;
10. rachunkowość;
11. ewidencja podatkowa i zasady prowadzenia ksiąg podatkowych;
12. przepisy o doradztwie podatkowym i etyka zawodowa.

Część pisemna polega na rozwiązaniu testu składającego się ze 100 pytań obejmujących wszystkie ww. dziedziny (czas 100 minut) oraz rozwiązaniu zadania polegającego na sporządzeniu projektu wystąpienia w imieniu klienta do organu podatkowego lub sądu (czas 180 minut). Natomiast część ustna egzaminu polega na udzieleniu odpowiedzi na pytania zamieszczone w wylosowanym zestawie pytań składającym się z dziesięciu pytań. Warto dodać, że wszystkie pytania, zarówno z części pisemnej, jak i ustnej są opublikowane na stronie internetowej Krajowej Izby Doradców Podatkowych (www.kidp.pl).

Niestety wśród wielu osób pokutuje pogląd, że doradca podatkowy to w rzeczywistości księgowy. Tymczasem czynności doradztwa podatkowego obejmują tak szeroki zakres możliwych do świadczenia usług, że swoje miejsce w zawodzie doradcy podatkowego znajdą zarówno prawnicy, jak osoby, które ukończyły kierunki ekonomiczne (ekonomia, finanse, rachunkowość). Warto podkreślić, że w ramach świadczenia powyższych usług jest miejsce na klasyczny dyskurs prawniczy – doradcy podatkowi są wszakże uprawnieni do reprezentowania swoich klientów w sprawach dotyczących obowiązków podatkowych przed sądami administracyjnymi (Wojewódzkimi Sądami Administracyjnymi oraz Naczelnym Sądem Administracyjnym), a nadto także przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Niech przykładem będzie, że dwóch polskich doradców podatkowych z jednej z czołowych kancelarii świadczącej usługi doradztwa podatkowego uzyskało przed TS UE korzystny dla podatników wyrok w sprawie Magoora (C-414/07).