Wykonanie zobowiązania w zasadzie polega na spełnieniu ustalonego świadczenia według treści tego zobowiązania przy jednoczesnym zaspokojeniu wierzyciela. Prawo cywilne przewiduje jednak inne możliwości wykonania zobowiązania, które nazywa się surogatami.

Surogaty wykonania zobowiązania są konstrukcjami prowadzącymi do wygaśnięcia zobowiązania w odmienny sposób niż spełnienie świadczenia, ale z zaspokojeniem interesu wierzyciela.

Prawo polskie zna cztery surogaty wykonania zobowiązania:

Ważne jest, że jeśli interes wierzyciela został zaspokojony, nawet przez inną czynność niż spełnienie świadczenia, to wszyscy współdłużnicy są zwolnieni z wykonania zobowiązania.

Wyjątek od tej zasady przy odnowieniu, gdzie wierzyciel może zastrzec w tzw. umowie nowacyjnej, że zachowuje swoje prawa wobec reszty współdłużników.

Złożenie świadczenia do depozytu sądowego jest surogatem zobowiązania.

Jest to uprawnienie dłużnika – tylko on może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu. Może tak uczynić, gdy zaspokojenie wierzyciela nie jest możliwe z przyczyn niezależnych od dłużnika. Przyjmuje się, że z momentem złożenia świadczenia do depozytu sądowego dłużnik wykonał swoje zobowiązanie.

Takie rozwiązanie wspiera pewność obrotu.

Ponieważ złożenie do depozytu sądowego ma takie same skutki jak spełnienie to wierzyciel jest zobowiązany do zwrotu dłużnikowi kosztów złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego.

Dłużnik może złożyć przedmiot świadczenia do depozytu:

1. jeżeli wskutek okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności, nie wie, kto jest wierzycielem, albo nie zna miejsca zamieszkania lub siedziby wierzyciela;
2. jeżeli wierzyciel nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych ani przedstawiciela uprawnionego do przyjęcia świadczenia;
3. jeżeli powstał spór co do osoby wierzyciela;
4. jeżeli z powodu innych okoliczności dotyczących osoby wierzyciela świadczenie nie może być spełnione.
   
   

Złożenie świadczenia do depozytu ma takie skutki jak spełnienie świadczenia:

Depozyt należy złożyć do odpowiedniego sądu. Jest to sąd rejonowy właściwy ze względu na miejsce wykonania zobowiązania. Jeżeli nie da się ustalić właściwości takiego sądu, to stosuje się właściwość miejsca zamieszkania wierzyciela. Gdy i tego nie uda się ustalić, to sądem rejonowym właściwym będzie sąd miejsca zamieszkania dłużnika. Te reguły łamie wyjątek w postaci zobowiązania zabezpieczonego wpisem w księdze wieczystej – wtedy właściwym jest sąd miejsca położenia nieruchomości.

Samo wydanie przedmiotu z depozytu następuje na wniosek uprawnionej osoby lub dłużnika. Dopóki wierzyciel nie zażądał wydania przedmiotu świadczenia z depozytu sądowego, dłużnik może przedmiot złożony odebrać. Natomiast, jeżeli dłużnik odbierze przedmiot świadczenia z depozytu sądowego, złożenie do depozytu uważa się za niebyłe.

O złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego dłużnik powinien niezwłocznie zawiadomić wierzyciela, chyba że zawiadomienie napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. Zawiadomienie powinno nastąpić na piśmie.