Odpowiedzialności cywilna jest to majątkowa odpowiedzialność sprawcy wobec osoby poszkodowanej za wyrządzoną szkodę. Istnieją dwa typy odpowiedzialności- sprawcza tj. indywidualna, kiedy sprawca osobiście odpowiada za własne czyny oraz gwarancyjna czyli ubezpieczeniowa. Do powstania odpowiedzialności cywilnej musi łącznie powstać kilka przesłanek- powstanie szkody (uszczerbku majątkowego lub niemajątkowego), zaistnienie faktu powodującego uszczerbek (działanie, zaniechanie, nienależyte wykonanie zobowiązania) oraz związek przyczynowy między szkodą a zdarzeniem (art. 361 § 1 k.c.). Są to tzw. przesłanki stałe. Oprócz nich istnieją też przesłanki zmienne do których należą: wina, ryzyko, słuszność i zasady współżycia społecznego.

Praktyka najczęściej łączy art. 446 k.c. z zasadą winy (art. 415 k.c.), mimo, że norma w nim zawarta jest normą ogólną, abstrakcyjną, nieuzależnioną od zasady winy czy ryzyka. Art. 446 k.c. jest wyjątkiem od zasady, że tylko osobom bezpośrednio poszkodowanym należy się odszkodowanie. Stanowi bowiem podstawę do roszczeń osób bliskich, pośrednio poszkodowanych. Podstawą roszczeń odszkodowawczych z art. 446 k.c. jest śmierć poszkodowanego wynikająca ze zdarzenia stanowiącego odpowiedzialność z deliktu. Roszczenie osoby bliskiej z art. 446 k.c. przysługuje nawet wtedy kiedy roszczenie poszkodowanego z art. 444 i 445 k.c. zostało zaspokojone za jego życia, o ile jego śmierć pozostaje w związku przyczynowym ze zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność.

Odszkodowanie nie przysługuje osobom, względem których ciążył na poszkodowanym obowiązek ustawowy lub umowny, gdyż osoby te poniosły pośrednio szkodę jedynie wskutek tego, że wspomniane obowiązki nie będą w przyszłości wykonywane. W przypadku art. 446 mamy do czynienia z rekompensatą pieniężną, gdyż przywrócenie stanu poprzedniego nie jest możliwe. Wyliczenie szkody jest trudne, ponieważ jest to szkoda przyszła i trudno wyliczalna. Roszczenia z art. 446 k.c. mają charakter roszczeń odszkodowawczych co oznacza, że ustalając wysokość roszczenia, sąd powinien np. uwzględnić stopień przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody (art. 362 k.c.), a ich przedawnienie następuje zgodnie z art. 442 k.c. Wspólne dla art. 446 k.c. § 3 i 4 jest to, że są w nim dokładnie określone osoby uprawnione oraz zakres przyznawanych im roszczeń. Roszczenia te są niezależne od roszczeń osoby bezpośrednio poszkodowanej, zrzeczenie się przez nią tych roszczeń za życia nie wywiera żadnych skutków prawnych. Nie ma znaczenia w jakim czasie po zdarzeniu nastąpiła śmierć poszkodowanego, ważne, by istniał związek przyczynowy między zdarzeniem, a śmiercią.

Na podstawie art. 446 k.c. § 3 i 4 najbliżsi członkowie rodziny zmarłego mogą domagać się wypłaty stosownego odszkodowania tytułem znacznego pogorszenia sytuacji życiowej i zadośćuczynienia tytułem doznanej krzywdy. Z zasady doktryna za najbliższych członków rodziny przyjmuje dzieci, małżonka oraz rodziców zmarłego. Jednakże przy ustalaniu kręgu uprawnionych sądy biorą pod uwagę istniejący faktycznie stosunek bliskości między osobami pozostającymi we wzajemnych stosunkach rodzinnych. I tym sposobem do kręgu uprawnionych można zaliczyć ojczyma, macochę, oraz dalszych wstępnych i zstępnych. Ponadto uprawnionym może być także konkubent lub konkubina osoby zmarłej, o ile uda się wykazać, że związek nieformalny miał charakter poważny i trwały i funkcjonował na zasadach takich jak małżeństwo. Ustalając więc kto jest osobą uprawnioną do wystąpienia z roszczeniami na podstawie art. 446 k.c. § 3 i 4 należy wziąć pod uwagę istnienie utrwalonej więzi o charakterze uczuciowo-emocjonalnym oraz powiązania ekonomiczne przejawiające się w szczególności we wspólnym prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz utrzymywaniu dzieci.

Zarówno stosowne odszkodowanie jak i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę są świadczeniami jednorazowymi, pieniężnymi i fakultatywnymi- sądowi orzekającemu pozostawia się zupełną swobodę w ich przyznaniu i określeniu ich wysokości. Poza tym § 3 i § 4 art. 446 k.c. nie zawierają innych wspólnych elementów. Przede wszystkim przyznanie stosownego odszkodowania ma za zadanie wyrównanie strat majątkowych wynikłych ze śmierci. Przyznanie zadośćuczynienia ma zaś na celu pomoc najbliższym członkom rodziny zmarłego w dostosowaniu się do nowej rzeczywistości, złagodzenie ich bólu i cierpienia. Stosowne odszkodowanie jest więc roszczeniem o charakterze ściśle majątkowym, zaś zadośćuczynienie za śmierć ma charakter niemajątkowy.

Przesłanką przyznania stosownego odszkodowania jest wykazanie pogorszenia się sytuacji życiowej przez najbliższych członków rodziny zmarłego. Decydujące przy tym są kryteria obiektywne. Sąd przyznając stosowne odszkodowanie musi wziąć pod uwagę hipotetyczną sytuację w jakiej znaleźliby się w przyszłości bliscy zmarłego, gdyby nie nastąpiła jego śmierć. Liczy się nie tylko pogorszenie obecnej sytuacji materialnej, ale utrata realnej możliwości polepszenia warunków życia i realizacji planów życiowych. Odszkodowanie musi być stosowne to znaczy adekwatne do danej sytuacji wynagrodzenia mając na uwadze przesłankę ustawową czyli pogorszenie sytuacji materialnej. Przy szacowaniu szkody brane są pod uwagę: czynniki prawne tzn. obowiązujące przepisy prawne określające możliwe roszczenia i prawa, czynniki ekonomiczne czyli stan rynku, gospodarki państwa, standard życia obywateli w państwie, wysokość zarobku w danym zawodzie oraz czynniki społeczne do których należą zasady życia społecznego, stosunek obywateli do danego przepisu, słuszność i zasadność wysokości odszkodowania.

Sądy w orzeczeniach podkreślają, że cierpienia moralne i wstrząs psychiczny mają wpływ na pogorszenie sytuacji życiowej, ponieważ wpływają ujemnie na sprawność psychiczną i fizyczną, pozbawiają energii życiowej i inicjatywy, przez co obniżają wartość pracy. Roszczenie o odszkodowanie z art. 446 § 3 przechodzi na spadkobierców uprawnionego, niezależnie od tego czy zostało wytoczone za jego życia.

Przy uwzględnianiu szkody niemajątkowej a więc obliczaniu zadośćuczynienia za krzywdę brane pod uwagę są między innymi następujące przesłanki: zdarzenie powodujące śmierć najbliższego członka rodziny, adekwatny związek przyczynowy objęty domniemaniem wzruszalnym, dodatkowe okoliczności np. wina lub niezgodność z prawem- w zależności od zasady odpowiedzialności, doznania psychiczne pośrednio poszkodowanych, rola jaką pełniła osoba zmarłego w rodzinie oraz jakie zaburzenia w prawidłowym funkcjonowaniu członków rodziny zaistniały po jej śmierci, określenie w jakim stopniu członkowie rodziny będą umieli się odnaleźć w nowej rzeczywistości itp.

Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę z art. 446 k.c. § 3 i 4 jest świadczeniem osobistym, tzn. przynależnym wyłącznie uprawnionemu najbliższemu członkowi rodziny zmarłego poszkodowanego, jest ściśle związane z osobą uprawnionego i wraz z jej śmiercią wygasa, nie wchodząc do spadku po niej. Wydaje się, że wprowadzenie § 4 do art. 446 k.c. było konieczne by zapewnić dodatkową ochronę osobom, które poniosły szkodę w wyniku śmierci osób najbliższych. Co prawda na podstawie art. 446 § 3 k.c. mogły one domagać się wypłaty stosownego odszkodowania, jednak było to roszczenie wyrównujące głównie stratę majątkową. Co prawda zainteresowani mogli powoływać się na inne przepisy k.c. takie jak m.in. art. 448, jednakże żaden przepis nie mówił wprost o przyznaniu najbliższym członkom zmarłego stosownej sumy tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez nich krzywdę. Ponadto art. 446 § 4 k.c. zawęża krąg uprawnionych do wystąpienia o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. Na podstawie art. 448 k.c. bowiem wypłaty zadośćuczynienia mogli bowiem domagać się wszyscy zainteresowani, a na podstawie art. 446 § 4 k.c. tylko najbliżsi członkowie rodziny zmarłego. Niewątpliwie więc nowo obowiązująca regulacja sprawia, że dochodzenie zadośćuczynienia przez najbliższych członków rodziny zmarłego jest znacznie ułatwione i nie musi być wyinterpretowane na podstawie innych konstrukcji prawnych.