Przedsiębiorcy zmagają się z wieloma zawiłościami prawnymi jeśli chcą prowadzić działalność gospodarczą zgodnie z prawem. Co zrobić jeśli przyjdzie im się zmierzyć z kontrolą? Przedsiębiorca ma swoje prawa, o których przeczytamy w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej z dn. 2 lipca 2004 (Dz. U. 2004 Nr 173 poz. 1807)

Po pierwsze: zostaniemy zawiadomieni

Przedsiębiorca musi zostać powiadomiony o zamiarze przeprowadzenia kontroli. Wyjątki od tej zasady są ustanowione w art. 79 ust. 2 u.s.d.g., są nimi np.: kontrola spowodowana bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia, środowiska naturalnego, zabezpieczenia dowodów popełnienia przestępstwa lub wykroczenia skarbowego, kontrola na podstawie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z dn. 16 lutego 2007, kontrola na podstawie ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw z dn. 25 sierpnia 2006. Wyjątkiem od zasady zawiadomienia jest także bezskuteczne doręczenie oraz niemożliwe doręczenie pisma spowodowane brakiem adresu zamieszkania przedsiębiorcy lub adresu jego siedziby.

Wyznaczony czas kontroli

Kontrola jest rozpoczynana nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia o jej zamiarze. Jeśli kontrolujący przekroczy ten termin potrzebne jest ponowne wydanie zawiadomienia.

Według art. 83 ust. 1 u.s.d.g. jeden organ kontroli może w ciągu jednego roku kalendarzowego przeprowadzić kontrolę wciągu maksymalnie 12 dni roboczych wobec mikroprzedsiębiorcy, 18 dni roboczych wobec małego przedsiębiorcy, 24 dni roboczych wobec średniego przedsiębiorcy i 48 dni roboczych w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców.

Wydłużenie czasu kontroli wymaga uzasadnienia na piśmie i jest możliwe tylko z przyczyn niezależnych od organu kontroli.

Pracownik organu kontroli musi okazać legitymację

Jeszcze przed rozpoczęciem kontroli, kontrolujący musi okazać przedsiębiorcy swoją legitymację służbową upoważniającą do wykonywania takich czynności. Następnie, pracownik kontroli ma obowiązek poinformować kontrolowanego o jego prawach i obowiązkach w trakcie kontroli. Ponadto zwykle musi także okazać upoważnienie do jej przeprowadzenia. Przepisy szczególne mogą przewidzieć możliwość kontroli bez okazania upoważnienia, które zostanie doręczone nie później niż trzeciego dnia od wszczęcia kontroli.

Co musi bezwzględnie znaleźć się w upoważnieniu?

Kontrola nie może zostać przeprowadzona, jeśli upoważnienie przedstawione przedsiębiorcy jest niekompletne. Wymagania dla dokumentu wyznacza art. 79a ust. 6 u.s.d.g., w którym przeczytamy, że w upoważnieniu musi się znaleźć: wskazanie podstawy prawnej, oznaczenie organu kontroli, data i miejsce wystawienia, imię i nazwisko pracownika upoważnionego do przeprowadzenia kontroli oraz numer jego legitymacji służbowej, oznaczenie przedsiębiorcy objętego kontrolą, określenie zakresu kontroli, wskazanie daty rozpoczęcia i zakończenia kontroli, podpis osoby udzielającej upoważnienia (wraz z podaniem zajmowanego stanowiska) oraz pouczenie o prawach i obowiązkach kontrolowanego przedsiębiorcy.

Co obejmuje kontrola?

Kontrola obejmuje tylko taki zakres, który jest zawarty w upoważnieniu.

Jak ma być przeprowadzana kontrola?

Przede wszystkim w sposób sprawny i możliwie niezakłócający funkcjonowania kontrolowanego przedsiębiorcy. Jeśli przedsiębiorca stwierdzi, że kontrola poważnie zakłóca prowadzenie działalności gospodarczej, to przedstawia swoje stanowisko na piśmie a kontrolujący musi uzasadnić podejmowanie takich czynności w protokole. Ponadto kontroli dokonuje się w obecności kontrolowanego lub osoby upoważnionej. Jeśli obecność tych osób jest niemożliwa, uznaje się że kontrola będzie przeprowadzana w obecności pracownika.

Co to jest książka kontroli?

Przedsiębiorca ma obowiązek prowadzić i przechowywać w formie zbioru dokumentów dokumentację liczby i czasu trwania kontroli jego działalności. Art. 81 u.s.d.g. stanowi, że przedsiębiorca w swojej siedzibie ma posiadać także upoważnienia i protokoły kontroli. Książka kontroli jest okazywana kontrolującemu podczas kolejnych kontroli.

Przedsiębiorca może wnieść sprzeciw

Zgodnie z art. 84c u.s.d.g., przedsiębiorca może wnieść sprzeciw wobec podjęcia i wykonywania kontroli. W tym celu zawiadamia na piśmie kontrolującego oraz wnosi sprzeciw na piśmie do organu podejmującego kontrolę. Sprzeciw wraz z uzasadnieniem wnosi się w ciągu trzech dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli. Sprzeciw może dotyczyć m.in. wadliwego upoważnienia, dokonywania kontroli bez obecności osoby upoważnionej, dokonywania jednoczesnej kontroli więcej niż jednej działalności przedsiębiorcy. Ponadto można wnieść sprzeciw na przekroczenie dopuszczalnego czasu kontroli, wtedy bieg terminu liczy się od dnia przekroczenia ustawowego limitu czasu kontroli.