Datio in solutum

Jest to surogat wykonania zobowiązania.

Datio in solutum (świadczenie w miejsce wykonania) jest to czynność prawna prowadząca do wygaśnięcia istniejącego zobowiązania poprzez spełnienie innego świadczenia, różnego od dotychczasowego stosunku obligacyjnego. Skutkiem pełne wygaśnięcie zobowiązania, czyli razem z ubocznymi świadczeniami.

Przesłanki reguluje art. 453 k.c. Jedną z nich jest porozumienie między dłużnikiem a wierzycielem, że w miejsce świadczenia wynikającego ze zobowiązania wierzyciel przyjmuje świadczenie. Stanowi to zatem umowę o zmianie przedmiotu świadczenia. Na skutek datio in solutum dłużnik spełnia na rzecz wierzyciela inne świadczenie niż to, do którego był pierwotnie zobowiązany.

Za ewentualne wady fizyczne i prawne nowego przedmiotu świadczenia odpowiada według przepisów o rękojmi przy sprzedaży (nie reaktywuje to starego świadczenia).

Odnowienie (novatio)

Jest również surogatem zobowiązania.

Nowacja (novatio, odnowienie) to czynność prawna prowadząca do umorzenia istniejącego zobowiązania i spełnienia nowego (powstałego) stosunku obligacyjnego.

Na skutek nowacji dłużnik zobowiązuje się za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie niż to, do którego był dotychczas zobowiązany lub świadczyć to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej. W obu tych przypadkach istniejący dług wygasa. Konieczny jest animus movandi.

Musi istnieć:

Należy zaznaczyć, że zobowiązanie powstaje w celu umorzenia dawnego. Nowe zobowiązanie powstaje jednak obok dawnego, więc jest samodzielne. Musi jednak istnieć ważne, dawne zobowiązanie.

Skutkiem nowacji jest wygaśnięcie pierwotnego zobowiązania oraz związanych z nim praw akcesoryjnych.

W kontekście solidarności wyróżniamy dwie sytuacje:

1. nowacja jednego dłużnika – tylko ten jeden jest zobowiązany, a reszta dłużników jest zwolniona;
2. nowacja jednego z dłużników z zastrzeżeniem wierzyciela co do praw wobec reszty – ten który dokonał nowacji odpowiada na nowych zasadach z nowacji, a reszta jest zobowiązana po staremu (solidarność oczywiście istnieje w dalszym ciągu, więc spełnienie przez jednego zwalnia resztę).
   
   

W razie wątpliwości wręczenie weksla/czeku – nie jest nowacją. Gdyby tak było to wręczenie weksla automatycznie negowałoby dawne zobowiązanie pieniężne, a kontrahenci mogliby chcieć dać weksel na zabezpieczenie.