„Igrzyska Olimpijskie w Londynie dla uczczenia XXX Olimpiady ery nowożytnej uważam za otwarte”. Właśnie tymi słowami Królowa Elżbieta II zainaugurowała zmagania sportowców na jubileuszowych XXX letnich igrzyskach olimpijskich. Rywalizacja będzie się toczyć nie tylko o złoty medal, ale również o sławę i pieniądze. Igrzyska olimpijskie to ogromne przedsięwzięcie organizacyjne i medialne, które przyciąga uwagę milionów ludzi na całym świecie. Historia rozgrywania igrzysk i międzynarodowego ruchu olimpijskiego jest równie ciekawe jak sama rywalizacja sportowców. Igrzyska olimpijskie wywodzą się ze starożytnej Grecji. Już w VII wieku przed naszą erą sportowcy spotykali się raz na 4 lata aby oddać cześć Zeusowi. Igrzyska tradycyjnie rozgrywały się w Olimpii, a na zawodach zbierały się tłumy miejscowych i przybyszów z różnych zakątków Hellady. Rywalizacja toczyła się min. w biegach, zapasach czy wyścigach rydwanów. Dla zwycięzców czekała gałązka oliwa i ogromna sława. W czasie trwanie igrzysk ogłaszano tzw. pokój boży, w którym to zaprzestawano walk, a nawet wykonywania kary śmierci. Niestety wraz z upadkiem Grecji o igrzyskach zapomniano, a na kolejne igrzyska trzeba było czekać 1500 lat. Wskrzeszenie idei igrzysk olimpijskich nastąpiło z inicjatywy Pierre’a de Coubertin (1863-1937). Ten francuski myśliciel, pedagog, historyk i działacz sportowy odbywał liczne podróże po świecie i poszukiwał poparcia dla przywrócenia nawiązującej do tradycji starożytnej Grecji rywalizacji sportowców z całego świata.

Pierwszym krokiem było utworzenie w 1894 w Paryżu Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, którego głównym zadaniem jest organizacja igrzysk olimpijskich (letnich i zimowych). Pierre de Coubertin został wybrany przewodniczącym komitetu w 1896 i pełnił tę rolę aż do 1925 roku. Dewizą działalności MKOL’u jest łacińska premia citius-altius-fortius (łac. szybciej, wyżej, silniej). Organizacja ma swoją siedzibę w Lozannie(Szwajcaria). Często w mediach nie rozróżnia się dwóch terminów, które używane są zamiennie: igrzyska olimpijskie i olimpiada. Olimpiada to okres między dwoma następującymi po sobie igrzyskami, który wynosi w nawiązaniu do idei starożytnych 4 lata. Natomiast zawody sportowe noszą nazwę igrzysk olimpijskich. Pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie odbyły się w 1896 w Atenach. Nietrudno się domyślić, że wybór miejsca organizacji stanowił ukłon w stronę tradycji starożytnych igrzysk organizowanych w Olimpii.

Organizacja igrzysk odbiegała znacznie od tego, co możemy aktualnie oglądać w Londynie. Do zaszczytu udziału w igrzyskach nie zostały dopuszczone kobiety. Musiały one czekać do 1900, do igrzysk w Paryżu, gdzie rywalizowały w golfie i tenisie. Nie przyznawano również złotych medali. Zwycięzca był honorowany srebrnym krążkiem, gałązką oliwną oraz dyplomem. Nie przyznawano również nagrody za trzecie miejsce (tradycja wręczania medali według współczesnego modelu została zapoczątkowana w 1904 na igrzyskach w St. Louis).

W zawodach zgodnie z informacjami zamieszczonymi na oficjalnej stronie Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego ( www.olympic.org ) wzięło udział 241 sportowców, którzy rywalizowali w 11 dyscyplinach (min. lekkoatletyka, pływanie, kolarstwo, zapasy). Pierwszym zwycięzcą na I nowożytnych igrzyskach olimpijskich został amerykański trójskoczek James Connolly i na stałe wpisał się w annały nowoczesnego sportu. Ze względów historyczno-politycznych w zawodach nie wziął udział żaden z Polaków. Lista gospodarzy letnich Igrzysk Olimpijskich:

DATA GOSPODARZ KRAJ

1896 Ateny Grecja

1900 Paryż Francja

1904 Saint Louis USA

1908 Londyn Wielka Brytania

1912 Sztokholm Szwecja

1916 Berlin* Niemcy

1920 Antwerpia Belgia

1924 Paryż Francja

1928 Amsterdam Holandia

1932 Los Angeles USA

1936 Berlin Niemcy

1940 Helsinki* Finlandia

1944 Londyn* Wielka Brytania

1948 Londyn Wielka Brytania

1952 Helsinki Finlandia

1956 Melbourne Australia

1960 Rzym Włochy

1964 Tokio Japonia

1968 Meksyk Meksyk

1972 Monachium Niemcy

1976 Montreal Australia

1980 Moskwa Rosja

1984 Los Angeles USA

1988 Seul Korea Południowa

1992 Barcelona Hiszpania

1996 Atlanta USA

2000 Sydney Australia

2004 Ateny Grecja

2008 Pekin Chiny

2012 Londyn Wielka Brytania

*ze względu na trwający w tym czasie konflikt zbrojny igrzyska nie odbyły się.

Idea rywalizacji sportowej zakorzeniła się w światowej kulturze bardzo mocno, a co raz więcej państw zaczęło zgłaszać chęć organizacji igrzysk. W tym czasie igrzyska ewoluowały, początkowo rywalizacja sportowców trwała kilka miesięcy, aby ostatecznie zamknąć się w okresie około 2 tygodni. Dodawano kolejne dyscypliny, a eliminowano inne (np. strzelanie do kaczek czy pływanie z przeszkodami). Ranga igrzysk wzrastała, a sam udział w tym prestiżowych zawodach stanowi marzenie każdego sportowca. Idea olimpijska nie zwyciężyła w czasie trwania I i II wojny światowej. Ze względu na trwające walki na froncie igrzyska roku 1916, 1940 i 1944 zostały odwołane.

Znakiem rozpoznawczym igrzysk jest flaga olimpijska składająca się z 5 złączonych ze sobą kręgów. Symbolizują one kontynenty i tak kolor niebieski: Europa, kolor czarny: Afryka, kolor czerwony: Ameryka, kolor żółty: Azja i kolor zielony: Australia. Stanowią one wyraz różnorodności i jedności olimpijskiej.

Każde igrzyska to osobna historia, której nie da się łatwo streścić. Wybrałem jednak kilka ciekawostek związanych z igrzyskami:

• W 1904 w St. Louis (USA) maratończyk Fred Lorz został zdyskwalifikowany, ponieważ część trasy pokonał… samochodem.
• Igrzyska w St. Louis zostaną zapamiętane również dzięki gimnastykowi George Eyser’owi, który zdobył 6 medali mając jedną drewnianą nogę.
• Igrzyska z 1914 roku to pamiętny pojedynek zapaśniczy Rosjanina Martina Kleina i Fina Alfreda Asikainena, który trwał… 11 godzin.
• W Antwerpii 1920 strzelec Oscar Swahn ze Szwecji zdobył srebrny medal, zostając przez to najstarszym medalistą w historii nowożytnych igrzysk.
• Sportowców po raz pierwszy zakwaterowano w tzw. wiosce olimpijskiej na igrzyska w Los Angeles w 1932 roku.
• W 1948 w Londynie po raz pierwszy wprowadzono bloki startowe dla sprinterów.
• Na igrzyskach w Meksyku (1968) pierwszy raz w historii zorganizowano dla zwycięzców kontrolę antydopingową.
• Na trwale do historii sportu zapisał się amerykański pływak Mark Spitz, który w czasie igrzysk w Monachium zdobył 7 złotych medali, bijąc przy tym 7 rekordów świata. Później podobnego wyczynu dokonał inny pływak z USA Micheal Phelps, który ukończył igrzyska w Pekinie z 8 złotymi medalami.
• Niemiecka kajakarka Birgit Fischer wygrywając podczas igrzysk w Atenach (2004) zdobyła swój 6 z kolei medal na kolejnych igrzyskach i trwale zapadła w pamięć kibiców.

*informacje zostały zaczerpnięte z oficjalnej strony MKOL (www.olympic.org)

Polacy po raz pierwszych wzięli udział na igrzyskach w Paryżu w 1924. Był to debiut udany, wprawdzie nie zakończony zdobyciem złotego medalu, ale dwa krążki (srebrny i brązowy) można uznać za satysfakcjonujące. Pierwsze złota dla Polski na igrzyskach wywalczyła dyskobolka Halina Konopacka w 1928 podczas zawodów w Amsterdamie. Historia występów Polaków na igrzyskach układała się różnie. Najsłabiej wypadły igrzyska w Londynie w 1948, skąd przywieziony został tylko jeden brązowy medal.

Zdecydowanie najlepszy występ odnotowała polska ekipa podczas igrzysk w Moskwie w 1980 zdobywając łącznie 32 medale. Trzeba jednak dodać, że podczas moskiewskich zawodów większość państwa zachodni zbojkotowała igrzyska. Najwięcej złotych medali (7) zdobyto na igrzyskach w Tokio, Monachium, Montrealu i Atlancie. Do panteonu największych gwiazd polskiej reprezentacji wpisali się niewątpliwie Robert Korzeniowski, Irena Szewińska, Jerzy Kulej czy Renata Mauer.