Nazwa „islam” wywodzi się od słowa „as lama – oznaczającego „poddanie się”. W odniesieniu do religii oznacza ono całkowite i bezgraniczne podanie się Bogu. Kultura Islamu wyróżnia się tym iż obok nakazów wyłącznie religijnych, zawiera również normy moralne oraz prawne, będące podstawą dla wszystkich sfer życia muzułmanów. W kulturze islamskiej dominującą ideą jest idea Boga, która wiedzie prymat nad pozostałymi ideami: państwem, człowiekiem, społeczeństwem, gospodarką. Bóg (Allah) jest wyposażony w nieograniczoną władzę, wynikającą z jego jedyności. Państwo (Daula) islamskie, najczęściej przybiera formę teokratyczną, co oznacza, iż życie polityczne posplatane jest, nierozłącznie, z życiem religijnym, a gdzie to pierwsze zawsze jest podporządkowane temu drugiemu. Jedynym władcą takiego państwa jest Bóg (allah), natomiast ziemscy panowie (kalifowie) są jedynie administratorami (wykonawcami) jego woli[1].

Nauki etyczne zawarte w Koranie i tradycji tworzą moralną „drogę prawości”(huda), która prowadzi muzułmanów do raju. Podstawowe założenia ich etyki (muruwwa) opierają się na cnotach męstwa, szlachetności, dzielności oraz gościnności. Podstawą etyki islamu jest filozofia pesymizmu, która splata się nierozłącznie z jego normami prawnymi. Dlatego też zarówno normy etyczne jak i prawne, ujmują zachowania ludzkie w pięciu grupach, które zostały wyodrębnione z uwagi na charakter sankcji. Do pierwszej przynależą podstawowe obowiązki, które są wynagradzane za ich wykonanie, a karane za ich unikanie (warzib). Druga grupa to obowiązki zalecane, które są jednak mniej istotne i w razie ich nie wypełnienia nie są karane (mandub). Trzecia grupa to czyny prawnie jak i moralnie obojętne (mubah). Czwarta to czyny naganne lecz nie zakazane (makruh). Do piątej zaliczane są czyny zabronione i karane (haram). W Islamie największą zbrodnią jest odstępstwo od wiary (kufur). Zaraz po nim jest morderstwo, nierząd, sodomia, kradzież, fałszywe świadectwo[2].

Islamskie prawo (szariat) jest, podobnie jak etyka, ściśle związane z religią. Na wzór Allaha, prawu przypisuje się cechy doskonałości, wieczności, sprawiedliwości, niezmienności. Prawo uchodzi za praktyczny aspekt religii Islamu. Poszanowanie nakazów prawa jest więc obowiązkiem religijnym muzułmanów. W kulturze islamskiej prawo nie zalicza się nauk wyzwolonych, ale jest jednym z przedstawień religii. Do źródeł prawa (szaria) zaliczany jest: Koran, tradycja oraz doktryna. Objawienie Mahometowi woli Bożej jest głównym źródłem prawa islamu, którego treść utrwalona została w Koranie (świętej księdze muzułmanów), a która reguluje całokształt zachowań muzułmanów. Tradycję prawną (sunna), tworzą przede wszystkim zachowania i słowa przypisane Mahometowi, a wyrażające islamską kulturę normatywną, która określa drogi życia. Zgodnie z tradycją, każdy muzułmanin powinien w swym zachowaniu odpowiadać zachowaniu Mahometa. Doktryna (fikh) prawa islamu potwierdza wielkie uznanie jakim cieszą się prawnicy w kulturze arabskiej. Według jednego z powiedzeń islamskich „jeden prawnik może bardziej przeciwstawić się szatanowi niż tysiąc niewykształconych ludzi ich modlitwami”. W interpretacji prawa pierwszeństwo należy do szkół prawa ukształtowanych około 900r., szkoły hanifickiej, malikickiej, szafickiej i hanabalickiej[3].

Kultura prawna islamu przejawia się przekonaniem o ograniczonych możliwościach stanowienia prawa przez ludzi, które wynika z jego objawionego charakteru. Niemniej jednak głownie pod wpływami kultury prawa stanowionego pojawiły się zarysy systemu prawnego, składającego się z różnych gałęzi prawa. Podstawą ich wyodrębnienia są różnice między prawnymi obowiązkami religijnymi (Ibadan) a obowiązkami doczesnymi (mu amalat). Do głównych gałęzi prawa islamu należy prawo publiczne, cywilne, karne oraz narodowe.

Prawo publiczne poszukiwanie doskonałego władcy – kalifa idealnego, który powinien łączyć władzę religijną oraz władzę świecką. Kalif idealny stojąc na czele społeczności islamskiej wykonuje swoją władzę za pośrednictwem władców lokalnych (sułtanów). Przy obsadzaniu urzędów kieruje się przede wszystkim łaską, nie wymagając specjalistycznych kwalifikacji. Kalif idealny ponosi odpowiedzialność wyłącznie przed Allahem. Prawo cywilne reguluje sprawy osobowe, rodzinne oraz majątkowe. Jest ono najbardziej rozwiniętym działem prawa islamskiego. Islamskie prawo cywilne dopuszcza poligamie (możliwość posiadania przez muzułmanina 4 żon oraz ponadto nałożnic). Ludzi dzieli na wolnych oraz niewolników, utrzymuje zasadę patryjarchatu. Prawo karne wyróżnia trzy rodzaje przestępstw: zbrodnie krwawe bez rozboju, które są karane na zasadzie talionu, przestępstwa przeciwko bogu karane śmiercią lub biczowaniem oraz wykroczenie szkodliwe społecznie karane wiezieniem, chłostą, zerwaniem turbanu. Prawo narodów (as sijar) służy do włączania muzułmanów do społeczności międzynarodowej[4].

Islamski wymiar sprawiedliwości dzieli sprawy sadowe na sprawy cywilne oraz sprawy karne. Te pierwsze rozstrzygają sądy, te drugie należą do władzy kalifa. Każdemu poszkodowanemu przysługuje prawo wniesienia skargi z wnioskiem o ukaranie. Kary są wymierzane na zasadzie sprawiedliwości odwetu. Orzeczenia mają charakter dyskrecjonalny i ostateczny. Podobnie jak we wszystkich sprawach, również stosunek do śmierci łączy się w islamie z wiarą. Śmierć w islamie podobnie jak w innych religiach jest aktem przejścia do nowego świata, przy czym muzułmanie którzy ponieśli śmierć w obronie wiary, od razu po śmierci idą do raju. Pozostali natomiast musza czekać dzień zmartwychwstania a ich losy determinowane są ich doczesnym życiem. Uczynki te ocenia Allah.

Kultura prawna islamu zachowuje tradycje regulacji kary śmierci np. w Iranie przez ukamienowanie. Kodeks karny Iranu zawiera nawet opis kamieni jakie mają być użyte do ukamienowania. Kamienie te nie mogą być tak duże aby jedno uderzenie spowodowało śmierć. Nie mogą być tak małe aby w nie można było ich uznać za kamienie. Ponieważ według norm islamskich nie można wykonać kary śmierci wobec dziewicy, obowiązkiem kata jest jej zgwałcenie przed egzekucja[5].