W obrocie gospodarczym dość powszechne jest zawieranie umów przedwstępnych, które poprzedzają szereg wszelkiego rodzaju umów. Chcąc zapewnić sobie zawarcie definitywnego kontraktu, strony które z pewnych względów nie mogą go podpisać w danej chwili, zobowiązują się do jego zawarcia w przyszłości. Umowę przedwstępną strony zawierają, jeśli z jakichś względów zawarcie umowy ostatecznej jest niemożliwe lub dla nich niedogodne. Może to być spowodowane np. niemożliwością dochowania należytej formy umowy lub koniecznością uzyskania zezwolenia organu administracji.

Przepisy regulujące sposób zawierania umów przedwstępnych zawiera art. 398 kodeksu cywilnego. Wskazują one, że charakterystyczną cechą umowy przedwstępnej jest zobowiązanie do złożenia oświadczeń woli, z czego wynika że świadczenie z umowy przedwstępnej zostanie spełnione dopiero w chwili zawarcia umowy przyrzeczonej (oznacza to, że zazwyczaj konieczne jest współdziałanie obu stron).

Katalog umów, które mogą być poprzedzone umową przedwstępną jest bardzo szeroki, praktycznie każda umowa może być zawarta w wykonaniu umowy przedwstępnej.

W umowie przedwstępnej można zobowiązać się do zawarcia umowy o zrzeczenie się dziedziczenia, a także małżeńskiej umowy majątkowej (tzn. intercyza) albo umowy licencyjnej. Co do zasady umową przedwstępną może być poprzedzona praktycznie każda umowa obligacyjna, jednak zaznaczyć trzeba, że z zakresu tego powinny być wyłączone umowy rozporządzające, których skutkiem jest przeniesienie określonego prawa majątkowego, jeśli do ważności rozporządzenia prawem niezbędne jest zobowiązanie do jego przeniesienia.

Powszechnie akceptowane jest stosowanie umowy przedwstępnej w prawie pracy. Jej podpisanie z jednej strony daje przyszłemu pracownikowi pewność zatrudnienia, a z drugiej gwarantuje pracodawcy, że pracownik podejmie pracę na uzgodnionych warunkach w określonym terminie.

Obecnie umowa przedwstępna jest też szeroko stosowana w obrocie nieruchomościami. Praktyka ta jest tak mocno rozpowszechniona, że poprzedza większość transakcji, nawet jeśli w danym przypadku nie jest to racjonalnie uzasadnione (np. z uwagi na fakt, że bardziej odpowiednie byłoby zawarcie umowy definitywnej, o skutku wyłącznie zobowiązującym).

Pamiętać przy tym należy, że aby móc przed sądem domagać się zawarcia umowy przyrzeczonej, umowa przedwstępna musi być zawarta w formie przewidzianej dla umowy definitywnej. Przykładowo, aby przedwstępna umowa sprzedaży nieruchomości wywoływała tak zwany silniejszy skutek, należy podpisać ją w formie aktu notarialnego, tj. w formie, która czyni zadość wymaganiom co do ważności umowy przyrzeczonej.

Ślązak, Zapiór i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych