Zagadnienie roli współczesnego prawnika jest istotne ze względu na to, że wszystkie sfery otaczającego nas świata są w mniejszym lub większym zakresie poddane regulacjom prawnym. Zjawisko to nazywa się jurydyzacją życia publicznego. Z jednej strony jest jednostka, której prawo mówi co jest zakazane a co dozwolone, z drugiej państwo, któremu prawo „patrzy na ręce” przez ustawową regulację kompetencji. Zbyt szczegółowa regulacja, mająca na celu ochronę jednostki, może ograniczać wolność pojedynczych podmiotów. Współczesny prawnik powinien umieć wyważyć, w którym momencie dana regulacja ze społecznego, gospodarczego czy kulturowego punktu widzenia jest potrzebna, a kiedy jest zbędna lub negatywnie wpływa na ogólnie pojętą wolność jednostki. Dyrektywa ta dotyczy nie tylko osób zaangażowanych w proces tworzenia prawa. Także stosujący prawo prawnicy, w procesie interpretacji prawa, muszą wykazać się dużą wyobraźnią i elastycznością. Jedną z głównych ról współczesnych prawników jest subsumpcja stanu faktycznego do obowiązujących przepisów prawnych oraz właściwa interpretacja przepisów. W przypadkach trudnych, tzw. hard cases kluczem do rozwiązania problemu jest zastosowanie wykładni, która opiera się na interpretacji danego przepisu w szerszym kontekście systemowym. Gdy wykładnia językowa zawodzi, prawnik powinien także zwrócić uwagę na racjonalność i cel danego przepisu. Istotne jest, aby na etapie stosowania prawa przez prawników widoczna była konsekwencja i stabilizacja, ale także rzetelność i profesjonalizm. Nie da się ukryć, że często prawnicy interpretują prawo w sposób, który jest wygodny na potrzeby danej sprawy lub sporu. Prawnik jest zobowiązany do działania na korzyść swojego klienta, jednak działanie to nie może przekreślać istoty danego przepisu.

Współczesny prawnik powinien być przede wszystkim uczciwy. Praca prawnika powinna być traktowana jak swego rodzaju misja. W dzisiejszym podejściu do zawodu prawnika jest zbyt wiele formalizmu. Sami prawnicy, w moim mniemaniu, oddalili się od zwykłych ludzi, ich codziennego życia i problemów. A przecież praca prawnika opiera się w głównej mierze na empatii, na umiejętności zrozumienia i wczucia się w sytuację drugiego człowieka. Prawnik, którego jedyną motywacją jest chęć osiągnięcia zysku, nigdy nie będzie profesjonalistą w swoim fachu. Głęboko wierzę, że rynek usług prawnych „wyrzuci” w ten sposób myślących prawników na margines branży. Współczesny prawnik powinien być moralnym i odpowiedzialnym człowiekiem, który działa zgodnie z etyką zawodową i który daleki jest od ubiegania się do zakazanych prawnie praktyk. Istotna jest także wrażliwość na ludzkie problemy, skuteczna komunikacja z klientem, a także umiejętność budowania zaufania w relacjach z klientem powierzającym swoje osobiste sprawy.

Dzisiejsi prawnicy są coraz bardziej wyspecjalizowani, przez co bardziej zamknięci w wybranych przez siebie polach działalności. Często nie posiadają ugruntowanej wiedzy z powszechnie stosowanych w obrocie dziedzin prawa. Jest to bardzo smutne i zatrważające zjawisko. Prawnik bez podstawowych narzędzi, bez siatki pojęciowej i wiedzy o funkcjonowaniu poszczególnych instytucji prawnych nie jest w stanie rzetelnie i skutecznie chronić interesów swojego mocodawcy, co wiąże się z ogromnym ryzykiem dla zwykłych ludzi szukających profesjonalnej pomocy prawnej. Współczesny prawnik powinien być przede wszystkim dobrze wykształcony we wszystkich dziedzinach prawa, niekoniecznie zamknięty w wąskiej specjalizacji. Modelem idealnym byłby prawnik uniwersalny, znający się na wszystkim (albo przynajmniej na większości).

Współcześni prawnicy nie są skłonni do kompromisów. Często słyszymy, że strony sporu mogłyby się same dogadać, gdyby nie prawnicy. Mimo ogromnej popularności metod ADR, a także regulacji dotyczących postępowania mediacyjnego w procedurach sądowych, w niewielu przypadkach dochodzi do polubownego zakończenia sporu. W mojej opinii, winą za ten stan należy po części obarczyć prawników, którzy w dążeniu do wygrania sprawy za wszelką cenę, zatracają często istotę sporu i interesy stron. Ciągła walka na argumenty i konfrontacyjne podejście do przeciwnika procesowego czasami jest dla takiego „ambitnego” prawnika być albo nie być. Współczesny prawnik powinien zostawić swoje ambicje za drzwiami pokoju negocjacyjnego. To do jego obowiązków powinno należeć stworzenie takiej atmosfery między stronami, aby obie były zdolne do ustępstw na rzecz przeciwnika, w imię szybkiego załatwienia sprawy bez zaogniania konfliktu. Współczesny prawnik powinien rozumieć swoją rolę i zmieniające się funkcje, które pełni w relacjach pełnomocnik – mocodawca, ale także pełnomocnik i strona przeciwna.

Konkludując, dzisiejszy prawnik, z uwagi na prestiż samego zawodu, ale także ogromnej roli jaką odgrywa, powinien być dobrze wykształconym, moralnym i rzetelnym człowiekiem, bo tylko tacy prawnicy mogą zapewnić społeczeństwu państwo prawa z prawdziwego zdarzenia.

Marta Dzieciuch

Artykuł został wyróżniony w konkursie: "NIECH CIĘ ZOBACZĄ POTENCJALNI PRACODAWCY"