W marcu 2012 roku inwestorzy wobec kryzysowej sytuacji w Atenach przeżywali własną grecką tragedię. Wtedy też nieco szerzej do świadomości społecznej przedostał się skrót CDS, powtarzany i odmieniany we wszystkich możliwych przypadkach. Co ciekawe ekonomiści, zazwyczaj usłużni w tłumaczeniu, poskąpili tej wiedzy wiernym słuchaczom i telewidzom. Jakkolwiek tłumaczenie takie może wydawać się nieco spóźnione w stosunku do greckich wydarzeń, to wydaje się, że na taką wiedzę (a szczególnie w czasach kryzysu) nigdy za późno nie jest.

Pod skrótem CDS kryje się Credit Default Swap. Jest to instrument pochodny służący przenoszeniu ryzyka kredytowego. W ramach zawartej umowy zbywca zobowiązuje się względem nabywcy, że w przypadku zajścia ryzyka kredytowego wypłaci określoną sumę pieniężną w zamian za opłacą składkę.

W przeciwieństwie do wielu innych instrumentów, których historię możemy omawiać na przestrzeni jeżeli nie tysiącleci to przynajmniej setek lat, Credit Default Swap jest konstrukcją relatywnie nową. Jej początków możemy upatrywać dopiero w 1991 roku w Stanach Zjednoczonych. Gwałtowny rozwój CDS był związany z opracowaniem przez ISDA [1] jednolitych zasad dla Credit Default Swap, co w znaczącym stopniu ułatwiło ich standaryzację i uprościło obrót. Szczytowy moment dla rozwoju przypadł na rok 2007, w latach następującego później kryzysu przypisywano mu rolę inicjatora finansowych problemów islandzkiego systemu bankowego, co z kolei zaowocowało uchwaleniem w 2011 roku zakazu stosowania tak zwanych "nagich" CDS-ów wobec długu państw członkowskich Unii Europejskiej. O tym czym właściwie są „nagie” CDSy, jeszcze wspomnę.

Na gruncie prawa polskiego Credit Default Swap jest umową nienazwaną i właściwie mało znaną. Analizując praktykę rynkową można jednak wskazać essentialia negotii tej umowy. Niewątpliwie należy wśród nich wymienić: wskazanie podstawowego dłużnika, długu, okres ochrony, ryzyka kredytowe oraz wartość składki. W praktyce szczegółowe rozwiązania są regulowane poprzez odwołanie się do wypracowanych przez ISDA wzorców, przy czym organizacja ta może zostać wskazana, jako podmiot stwierdzający zajście ryzyka kredytowego. Wśród ryzyk kredytowych najczęściej wskazuje się: bankructwo, akcelerację roszczeń, odmowę wypłacenia należności lub restrukturyzację długu.

Praktyka rynkowa wykształciła dwa typy świadczeń wypłacanych w ramach CDS. Pierwszy, który możemy określić, jako physical settlement charakteryzuje się tym, że dający ochronę zobowiązuje się wypłacić z góry określoną sumę pieniędzy w sytuacji zajścia ryzyka kredytowego, przy czym bez znaczenia jest czy kontrahent nabywcy był całkowicie czy tylko częściowo niewypłacalny lub czy doszło do innego "częściowego" ryzyka. Odmiennie sytuacja kształtuje się w przypadku cash settlement, gdzie zbywca wypłaca nabywcy jedynie różnicę pomiędzy sumą, którą tamten uzyskał od kontrahenta a sumą należną.

CDS najczęściej znajduje zastosowania jako instrument służący zabezpieczeniu wierzytelności, dokonaniu rynkowej wyceny ryzyka lub spekulacji.

Kończąc omawianie tego instrumentu finansowego, nie sposób wspomnieć o najmniej chlubnej funkcji CDS, a więc funkcji spekulacyjnej. Głównym zagrożeniem dla rynków stało się powstanie tzw. naked CDS, a więc instrumentów finansowych stworzonych do spekulacji. Cechował je brak występowania zobowiązania po stronie nabywcy ochrony. Powstawał więc w ten sposób swego rodzaju zakład dotyczący wypłacalności lub nieokreślonego podmiotu. Najbardziej naganne wydaje się to, że podmiot objęty taką "ochroną" (zakładający się) był zainteresowany w zajściu zdarzenia i wielokrotnie dążył do osiągnięcia takiego stanu rzeczy. Nic więc dziwnego, że naked CDS określano mianem finansowej broni masowego rażenia.