Prawo i ustrój Republiki Federalnej Niemiec to cykl artykułów zawierający podstawowe informacje dotyczące niemieckiego prawa i ustroju państwowego. Celem niniejszego cyklu będzie zaznajomienie czytelnika z podstawowymi zasadami funkcjonowania systemu politycznego i prawnego naszego zachodniego sąsiada, który jest strategicznym partnerem gospodarczym dla Rzeczypospolitej Polskiej. W ramach omawiania poszczególnych instytucji systemu prawnego RFN pojawią się również informacje o charakterze prawno-porównawczym odnoszące się do polskich konstrukcji prawnych.

Część I Prezydent Federalny

Prezydent w Republice Federalnej Niemiec pełni rolę przede wszystkim reprezentacyjną. Ustawa Zasadnicza odnosi się do pozycji prezydenta federalnego tylko w 8 artykułach (art.54-61 ).Sposób wyboru prezydenta oraz jego kompetencje uregulowane w niemieckiej konstytucji (Grundgesetz) wskazują na to, że niemiecka głowa państwa nie wpływa na bieżącą politykę państwa, a w przypadku ewentualnych sporów politycznych ma pozostać neutralnym arbitrem. Reprezentacyjny charakter urzędu prezydenta stanowi istotne ograniczenie jego pozycji w porównaniu do wcześniejszych niemieckich konstytucji [1]. Prezydent utracił m.in. prawo do wydawania tzw. rozporządzeń ustawodawczych, które zwiększały jego pozycję w zakresie władzy ustawodawczej. Obecnie prezydent nie jest również zwierzchnikiem sił zbrojnych, ponieważ zgodnie z art. 65a UZ tę funkcję w czasie pokoju pełni minister obrony, a w przypadku konfliktu militarnego kompetencja ta zgodnie z art. 115 b UZ przechodzi na kanclerza. Ze względu na takie ukształtowanie pozycji głowy państwa w Republice Federalnej Niemiec jego rola i wpływ na bieżące funkcjonowanie państwa są zależne w głównej mierze od autorytetu i innych szczególnych cech osobistych osoby aktualnie sprawującej tę funkcję [2].

Sposób wyboru

Wyboru prezydenta federalnego w przeciwieństwie do powszechnych i bezpośrednich wyborów polskiego prezydenta dokonuje Zgromadzenie Federalne - ciało przypominające w swojej konstrukcji polskie Zgromadzenie Narodowe [3]. Zgromadzenie Federalne zgodnie z art. 54 ust. 3 UZ składa się z posłów zasiadających w Bundestagu oraz delegatów wskazanych przez krajowe parlamenty. Prezydentem może zostać kandydat, który ukończył 40 lat (w Polsce 35 lat) i jest on obywatelem niemieckim korzystającym z pełni praw wyborczych. Kadencja prezydenta trwa 5 lat i może on zostać ponownie wybrany tylko raz. W przypadku konfliktu zbrojnego kadencja może zostać wyjątkowo przedłużona. Wybór następuje w przypadku, gdy kandydat uzyska bezwzględną większość głosów [4]. W przypadku, gdyby kandydat w dwóch po sobie następujących turach nie uzyskał wymaganej liczby głosów o wyborze decyduje większość zwykła [5]. Nowo wybrany prezydent w momencie objęcia swojego urzędu składa przysięgę przed przedstawicielami Parlamentu Federalnego (Bundestag) i Rady Federalnej (Bundesrat). Sposób wyboru niemieckiej głowy państwa przypomina procedurę, która miała miejsce w Polsce w okresie międzywojennym. Tego rodzaju sposób wyboru prezydenta wydaje się adekwatny do niezbyt silnej władzy głowy państwa ukształtowanej pod rządami niemieckiej Ustawy Zasadniczej.