Nikt z nas nie chciałby z pewnością znaleźć się na liście zadłużonych Polaków. Tym bardziej, jeśli byłaby to lista oficjalna, państwowa. Nie dość bowiem, że taka lista może stygmatyzować, to na dodatek może przynieść poważne problemy w życiu codziennym. Z drugiej strony, na pewno chroniłaby interesy przedsiębiorców przed niewypłacalnymi klientami. W Polsce istnieje Krajowy Rejestr Długów BIG S.A., mający wspierać wierzycieli przed opieszałymi dłużnikami, który działa dzięki publikacji danych gospodarczych oraz ich wymianie. Na jakiej podstawie można zostać wpisanym do owego Rejestru?

Wiele kontrowersji powstało na tle umowy Poczty Polskiej S.A i Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji z lipca 2011 roku. Na mocy tego porozumienia wysyłane są upomnienia nawołujące do zapłaty za zaległy abonament radiowo-telewizyjny. Dodatkowo, dołączane jest ostrzeżenie o przekazaniu danych do Krajowego Rejestru Długów BIG S.A.

Krajowy Rejestr Długów działa na podstawie ustawy z 9 kwietnia 2010 roku o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Ustawa kładzie nacisk na spełnienie obowiązków po stronie wierzyciela i dłużnika. Do obowiązków wierzyciela należy zaliczyć przede wszystkim zawarcie pisemnej umowy z Krajowym Rejestrem Długów w celu udostępnienia informacji gospodarczych oraz wymianie takich danych. Wierzyciel, przed ubieganiem się o wpis dłużnika do owego rejestru, musi sam opłacić stosowną kwotę oraz mieć tytuł wykonawczy wydawany w toku egzekucji.

Ratio legis ustawy stanowi ochrona interesów przedsiębiorców, gmin, jednostek prywatnych. Należy jednak zadać sobie pytanie czy owy cel regulacji przyświeca również na płaszczyźnie praktyki? W tym celu warto przestudiować zasady wpisu do Rejestru, które regulują art. 14-16 ustawy o udostępnianiu danych gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

1. W przypadku, kiedy dłużnik jest konsumentem (definicja konsumenta znajduje się w kodeksie cywilnym i jest to osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową), warunki wpisu są następujące:

-        Zobowiązanie musi powstać w związku ze stosunkiem prawnym, np. cywilno-prawnym, administracyjno-prawnym itp.,

-        Kwota zobowiązania musi wynosić minimum 200 zł i musi być wymagalna od 60 dni,

-        Musi upłynąć co najmniej miesiąc od wezwania do zapłaty.

Jeśli powyższe przesłanki spełnione są kumulatywnie (łącznie) to jest możliwość, aby udostępnić informacje o dłużniku, wierzycielu oraz samym zobowiązaniu i jego kwocie.

2. W przypadku kiedy dłużnik nie jest konsumentem (jest np. przedsiębiorcą) to warunki wpisu do Rejestru są następujące:

-        Zobowiązanie musi powstać w związku ze stosunkiem prawnym, np. cywilno-prawnym, administracyjno-prawnym itp.,

-        Kwota zobowiązania musi wynosić minimum 500 zł i musi być wymagalna od 60 dni,

-        Musi upłynąć co najmniej miesiąc od wezwania do zapłaty.

Po spełnieniu wszystkich przesłanek można opublikować informacje gospodarcze dotyczące osoby dłużnika, wierzyciela oraz samym zobowiązaniu, jego kwocie – a ponadto informacje o akcjonariuszach i wspólnikach, jeśli podmiotem jest spółka.

3. W innych przypadkach - zasady wpisu przedstawiają się następująco:

-        Zobowiązanie musi zostać stwierdzone tytułem wykonawczym

-        Wierzyciel przesłał już informacje o posiadanym tytule wykonawczym

-        Musi upłynąć co najmniej 14 dni od pisemnego ostrzeżenia o przekazaniu danych.

Po spełnieniu takich warunków mogą zostać udostępnione informacje o dłużniku, wierzycielu i zobowiązaniu.

Ważną informacją jest również istnienie odpowiedzialność za nieprawidłowości ujawnionych danych oraz samo ujawnienie danych nieprawdziwych. Taka odpowiedzialność leży zarówno na wierzycielu jak i na Krajowym Rejestrze Długów.