Zasady prawa pracy określa się jako normy ogólne funkcjonujące w tej gałęzi prawa. Odnoszą się one do wszystkich instytucji prawa pracy, są generalnym instrumentem prawnym, gdyż ich korzenie znajdują się w ideach polityki społecznej państwa. Są one wytycznymi ustawodawcy, a także wskazówkami wykładni prawa, ponieważ przystosowują normy prawa pracy do warunków społecznych.

Katalog zasad prawa pracy został umieszczony w rozdziale II kodeksu pracy , w art. 10 do 18³.

Zasada wolności pracy, sformułowana w art. 10§1 oznacza, że każdy ma prawo do świadczenia swobodnie wybranej pracy. Dlatego nikomu nie można zabronić wykonywania zawodu, chyba że ustawa mówi inaczej. Ta zasada przejawia się w zakazie świadczenia pracy przymusowej.

Zasada swobody nawiązania stosunku pracy z art.11 k.p. Ta zasada mówi, że samo nawiązanie stosunku pracy i ustalenie warunków pracy i płacy zawsze wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. W tej zasadzie ugruntowana jest cecha stosunku pracy w postaci jego swobody.

Zasada poszanowania godności i dóbr osobistych pracownika (art.11¹ kodeksu) jest skierowana do pracodawcy i nakłada na niego obowiązek szanowania godności i dóbr osobistych pracownika. Na podstawie art. 300 k.p., który zawiera odesłanie do kodeksu cywilnego i odpowiednie stosowanie przepisów tej ustawy, pojęcie dóbr osobistych należy rozumieć jako art. 23 i 24 k.c., czyli katalog otwarty niezbywalnych praw osobistych człowieka, takich jak wolność, wizerunek, prywatność, cześć czy swoboda przekonań.

Zasada równości pracowników, wyrażona w art.11² k.p., skierowana jest zarówno do pracodawcy jak i do pracowników, stanowi, że pracownicy powinni być jednakowo traktowani, bez względu na płeć, jeśli wypełniają jednakowe obowiązki.

Zasada niedyskryminacji w stosunkach pracy – art. 11³ k.p. stanowi uzupełnienie zasady poprzedniej, jest bowiem zakazem dyskryminacji w procesie zatrudnienia ze względu na np. płeć, wyznanie, narodowość, orientację seksualną.

Zasada odpłatności pracy jest zasadą niezwykle ważną, gdyż pracę w rozumieniu prawnym stanowi tylko praca, która jest odpłatna, czyli za którą otrzymuje się wynagrodzenie (ekwiwalent). Z tą zasadą wiąże się problem godziwego wynagrodzenia, będący przedmiotem dyskusji na płaszczyźnie Unii Europejskiej.

Prawo do wypoczynku daje pracownikowi prawo do codziennego, tygodniowego i corocznego wypoczynku. Ma to ne celu ochronę i regenerację pracownika.

Zasada zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez pracodawcę z art. 15 kodeksu. Jest skierowana do ogółu pracodawców, zapewnia bezpieczeństwo w procesie pracy.

Zasada zaspokajania bytowych, socjalnych i kulturalnych potrzeb pracowników stanowi postulat spojrzenia na pracę jako na zjawisko społeczne, mające swoje indywidualne skutki.

Zasada podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników – pracodawca, w miarę możliwości, powinien zapewnić pracownikom możliwość ciągłego rozwoju zawodowego, np. w postaci szkoleń.

Ochrona uprawnień pracownika z art. 18 k.p.- stanowi odbicie w budowie norm prawa pracy, gdzie przepisy zapewniają minimalne standardy uprawnień oraz maksimum obowiązków, a umowne sprzeczne ustalenia objęte są rygorem nieważności.

Zasada wolności zrzeszania się w związki zawodowe i organizacje pracodawców (art. 18¹) – pracownicy i pracodawcy mogą tworzyć organizacje zrzeszające oraz wstępować do już istniejących, w celu ochrony swoich interesów.

Zasada udziału załogi w zarządzaniu zakładem pracy - prawo pracy przyznaje pracownikom w sposób ogólny uprawnienia do uczestnictwa w zarządzaniu zakładem pracy, co regulują przepisy szczególne.

Zasada równego traktowania w zatrudnieniu –zawarta jest w rozdziale IIa, co podkreśla jej fundamentalny charakter. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie kandydatów. Pracownicy powinni być tak samo traktowani w zakresie nawiązania, a także rozwiązania stosunku pracy. Dyskryminacja jest także zabroniona na płaszczyźnie ustalania warunków zatrudnienia, możliwości awansu i rozwoju zawodowego.

Reklama