Przestępstwo oszustwa zostało zdefiniowane w artykule 286 § 1 Kodeksu karnego, który stanowi: „ Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”

Oszustwo jest przestępstwem umyślnym z związku z czym, aby sprawca wyczerpał znamiona czynu zabronionego jego zachowanie musi charakteryzować się chęcią osiągnięcia celu jakim jest doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem przez inną osobę - pokrzywdzonego.

W doktrynie wskazuje się, że wymagana jest szczególna postać zamiaru bezpośredniego kierunkowego (dolus directus coloratus). Zamiarem sprawcy powinno być osiągnięcie korzyści majątkowej – niezależnie od tego czy korzyść tą ostatecznie ma uzyskać sam sprawca czy osoba trzecia. Nie dojdzie zatem do zrealizowania znamion oszustwa w sytuacji braku regulowania rat kredytowych, gdy osoba biorąc kredyt zamierzała go spłacać, lecz straciła pracę i nie jest w stanie sprostać finansowo swojemu zobowiązaniu.

Zasadniczo przestępstwo oszustwa ścigane jest w trybie publiczno skargowym, jednakże w przypadku popełnienia na szkodę osoby najbliżej ściganie odbywa się na wniosek pokrzywdzonego. Zgodnie ze stanowiskiem doktryny i judykatury pojęcie „mienia” użyte w artykule 286 Kodeksu Karnego powinno być interpretowane szeroko. Przez „mienie” należy rozumieć całokształt sytuacji materialnej danego podmiotu, czyli zarówno prawa rzeczowe jak i obligacyjne. Do niekorzystnego rozporządzenia mieniem dojdzie zarówno, gdy podmiot pokrzywdzony bezpośrednio dozna szkody jak w przypadku, gdy utraci spodziewane korzyści (zob. postanowienie SN z 15 czerwca 2007 r., I KZP 13/2007 , OSNKW 2007, nr 7-8, poz. 56). Ustawodawca miał na względzie szeroko rozumiane pogorszenie sytuacji materialnej pokrzywdzonego. Dodatkowo wymagany jest związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem oszusta i niekorzystnym rozporządzeniem mienia przez pokrzywdzonego.

Do zrealizowania znamion przestępstwa wystarczy takie nielojalne i podstępne działanie lub zaniechanie sprawcy, które może doprowadzić do powstania błędnego wyobrażenia o rzeczywistości u osoby dokonującej rozporządzenia mieniem. Z błędem mamy do czynienia zarówno, gdy pokrzywdzony pod wpływem działań lub zaniechań sprawcy wyobraził sobie nieistniejący stan rzeczy jak i w przypadku, gdy nie jest świadomy rzeczywistego, istniejącego stanu rzeczy. Środkiem za pomocą którego sprawca wprowadził w błąd pokrzywdzonego może być np. sfałszowany dokument, pismo, podrobiony przedmiot, jak i sama wypowiedź. Sprawca wykorzystuje błąd drugiej strony, gdy o jego istnieniu wie, lecz nie informuje pokrzywdzonego i nie zamierza tego uczynić. Zarówno w pierwszym jak i drugim przypadku błąd musi dotyczyć istotnego elementu czynności rozporządzającej ze względu, na który oszukany podejmuje swoją decyzję.

W doktrynie wyróżniono przestępstwo oszustwa czynnego, które znamionuje się tym, że sprawca wprowadza inną osobę w błąd w celu uzyskania korzyści majątkowej dla siebie lub dla kogoś innego oraz oszustwo bierne polegające na tym, że sprawca wykorzystuje błędne przekonanie pokrzywdzonego (już istniejące). Aby doszło do zrealizowania znamion czynu zabronionego sprawca musi mieć świadomość, że pokrzywdzony pozostaje w błędzie, w przypadku gdyby nie posiadał takiej wiedzy do zrealizowania znamion nie dojdzie. Wykorzystanie „niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania” dotyczy najczęściej osób upośledzonych, małoletnich, pod wpływem środków odurzających lub takich, które nie są w stanie pojąć istoty przedsiębranego przez siebie działania ze względu chociażby na brak doświadczenia życiowego lub należytej wiedzy dotyczącej danego rodzaju czynności. Przestępstwo z artykułu 286 Kodeksu karnego zagrożone jest karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat.